Pazartesi

Otoriter sistem, herkesi ikiyüzlü yapar..

(agos, 27 ocak 2012)

Herhalde Osmanlı imparatorluğu ile Cumhuriyet arasında bir süreklilik kuracaksak, en kalın çizgiyi devletin, resmi söylemin her yere nüfuz eden gücü ve toplumun bu güçle  karşı karşı iken yana çekilip, o güç köşeyi dönüp uzaklaştığında gerçek fikrini söylemesi geleneği etrafında çizebiliriz. Tam da bu yüzden toplumda yaklaşık olarak her bireyin bir resmi görüşü, bir de gerçek görüşü olagelmiştir. Sağ ya da sol siyasete ya da fikriyata bulaşmış olanları hariç tutabiliriz  belki bundan. Ama bu tavır  sadece orta sınıfına özgü bir tutum değildir. Devlet tarafından baskıya, eziyete maruz kalan her türlü etnik grup da uzun yıllar boyunca böyle tavır almak zorunda hissetmiştir kendini, eğer o grubun bir siyasetçisi ya da hak arayıcısı değilse. Bu, genellikle saklanmak şeklinde olur. Aleviler, Kürtler, Ermeniler, Rumlar, Yahudiler kendilerini çoğunlukla saklanmak zorunda hissederler. (Neden acaba?) Bunun bir adım sonrası ise kimliği gururla taşımak ama devlet politikaları söz konusu olunca biraz ağırdan almaktır. Yani bir resmi görüş bildirmek. Ve tabii şu nokta önemli.  Azınlıklara baskı uygulayan çoğunluğun en geniş bileşeni olan Sünniler de kendilerini zaman zaman bu durumda bulmuşlardır. Zira devlet otoritesi, baskısını kimseden esirgemez. Bu grubu diğerlerinden ayıran özellik, Sünni siyasi kanadın, gücü eline geçirdiğinde aynen “devlet” gibi davranabilmesidir.
Niye böyle bir giriş yaptım? İşin doğrusu bu konu üzerine hepimiz zaman zaman düşünmüş, benzer sonuçlara varmışızdır. Fakat Rauf Denktaş’ın ölümü ve sonrası, bu otoriter sistemin, bu kapsayıcı ve zorlayıcı resmi görüşçülüğün ayyuka çıktığı günler oldu. Oysa hatırlanacağı gibi, 2004 sonrasında kendi pozisyonu gereği AB ile arada pürüz kalmasını istemeyen AKP, uzlaşmaz tutumuyla bilinen Rauf Denktaş’ı görüşme masasından uzaklaştırmak için elinden geleni  yaptı. Bununla da kalmayıp 2004 referandumunda bariz biçimde Denktaş karşıtı çözümcü cepheye destek verip, bu blokun iktidara gelmesi için uğraştı. Bunlar işin ilginci, gayet doğru hamlelerdi. Türkiye’deki operasyonel/milliyetçi  devlet aklının Kıbrıs’taki ortağı olan Rauf Denktaş, bilhassa 1960’ların sonu ile 1970’lerin başındaki eylemleriyle tartışmalı bir maziye sahipti ama resmi görüş bunu hiçbir zaman mesele etmemiş,  Denktaş’ın İttihat-Terakkici hamlelerine hep onay/destek vermişti. Ancak bu politikaların 2000’lerde Türkiye’nin ayağına bir pranga haline geldiği ortadaydı. Resmi görüş, Türkiye’yi esir almıştı. AKP işte 2004’lerdeki atak ve pragmatist politikasıyla bu engeli aşmıştı. Fakat –özet geçiyorum- köprülerin altından çok sular geçti, artık AB’ye ihtiyacı olmayan AKP Denktaş’ın söylemini de sahiplenmiş durumda. Peki ama bu toplum, bu medya, AKP, AKP medyası   ve AKP seçmeni şu soruyu hiç kendine sormayacak mı? Neden  bir zamanlar bir kenara attığımız Denktaş’ı şimdi (bir ölünün arkasından gösterilecek saygının çok çok ötesine geçerek) yere göğe sığdıramıyoruz? Acaba bizde bir acayiplik olabilir mi? Bütün bu Denktaş ve Kıbrıs macerasında nasıl oldu da başladığımız yere döndük? Acaba yine gerçek görüşümüzü saklayıp, resmi görüşümüzü mü açıkladık? İyi ama eğer gerçekten böyleyse daha ne kadar bu dürüstlükten uzak tavırla yaşayacağız? Yok hakikaten böyle düşünüyor isek,  bir özeleştiri yapmak gerekmez mi, devlet, hükümet ve toplum olarak?

Neden böyle olduğu karmaşık bir konu. Otoriter sistemler, toplumu ve siyasetçiyi  işte böyle aşındırıyor. Buna bir tür yabancılaşma olarak da bakabiliriz. İnsanlar tarafından oluşturulan “Devlet” ve onun resmi görüşü;  toplum  ve siyaset üzerinde öyle güçlü bir baskı kuruyor ve bu baskıya karşı çıkanların hayatını öyle bir karartıyor ki, toplum, yazının başında bahsettiğim gibi “çift taraflı” bir hayat sürdürüyor. Yani otoriter gelenek, aslında bizi “özü sözü bir-olmayan” hale sokuyor. Ancak işin ilginci şu. Devlet dediğimiz  de nihayetinde insanüstü bir varlık değil.  İnsanlardan, onların eylemlerinden, edimlerinden oluşuyor. Yani devlet, evet, görünmez bir varlık gibi ama onu yürütenler senin benim gibi insanlar. Ve bu insanlar da bir süre sonra bu “resmi görüş”ün ve “devlet otoritesi”nin içinde hapsoluyorlar. Bu hapsin dışında da “gerçek” bir hayat olduğunu bilmelerine rağmen o otorite, iktidar sürdürme açısından onlara kullanışlı geliyor. Dolayısıyla devlet de bir süre sonra çift taraflı bir hayata geçiyor. Devletin/hükümetin de bir resmi görüşü, bir de gerçek görüşü oluyor. Ama herkesi esir alan  bu otoriterlik  ve resmi görüş takıntısı, bir  bozukluğa, dürüstlükle problemli bir ilişkiye de yol açıyor.
Lafı getireceğim yer bellidir. Bu toplumun çoğunluğu da, devleti ve hükümeti yönetenler de, 1915’te Ermenilere en hafif tabirle haksızlık yapıldığını biliyorlar. Etrafta kamera ya da bir “muhbir” olmayan çoğu  konuşmada bunun itiraf edildiğini duyabilir, görebilirsiniz. Muhtemelen en sert beyanları veren bir devlet görevlisi ya da siyasetçi bile an gelir, bunu kabul eder. Ama resmi görüş işte bu konuda da “devlet” i esir almış durumda.  Hiç şüphesiz gönüllü bir esaret bu. “Devletin insanları” bir kez daha o resmi görüşün iktidarını, o gür sesin toplumu tek hizaya  getirici otoritesini tercih etmiş, bu otoritenin, çoğunluğu mobilize eden gücünün çekiciliğine kapılmış durumda. Başbakan, evet teorik manada tartışılabilecek bir kararı, soykırımı inkar edene ceza getiren kararı eleştirirken, bunun Türklere karşı “ırkçı” bir adım olduğunu, bu adıma karşı çıkmayan herkesin Avrupa’da faşizmin ilerlemesine hizmet edeceğini söylemekte. Devlet, bir kez daha herkesi tek hizaya dizilmeye çağırmakta. O gür ses, topluma  “böyle düşüneceksiniz” diyor.  Gerçekten, kalben böyle düşünenler elbette vardır. Ama otorite böyle istedi diye böyle düşünenler: bu oyunu daha ne kadar sürdüreceksiniz?  Ve ey devlet, ey hükümet, ey çoğunluk: bu ülkedeki Kürtlerle, Ermenilerle ne zaman temasa geçecek, ne zaman “kendimizi nasıl tedavi ederiz?” sorusu üzerine kafa yormaya başlayacaksınız?

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder